Dit is waarom mijn Indonesische oma nooit een rijsttafel maakte, wat ze dan wel kookte en wat zij mij hierover heeft geleerd. Op Eetspiratie vind je verschillende artikelen waarin ik tips geef over het samenstellen van een rijsttafel. Maar wat als ik vertel dat ik de rijsttafel zoals we die in Nederland kennen, nog nooit op die manier heb gegeten? Mijn oma kookte op een manier die heel anders was dan de uitgebreide rijsttafel die je misschien verwacht.
Mensen denken dat ik met mijn Indonesische roots, vaak een rijsttafel heb gegeten of zelfs regelmatig serveer. Maar het tegendeel is waar, mijn oma maakte nooit een rijsttafel en ikzelf ook niet. De rijsttafel is een Nederlands-Indisch concept om op een mooie en gezellige manier mensen kennis te laten maken met de smaken uit de Indonesische keuken. Een tafel vol met verschillende gerechten, bijgerechtjes, zoete en hartige hapjes, lekkere strooisels en snoeperijtjes. Iedereen mag zelf zijn bordje opscheppen en van alle gerechten proeven.
Dit is waarom mijn Indonesische oma nooit een rijsttafel maakte
Zo ging het dus bij mijn opa en oma thuis niet. Er werd wel degelijk uitgebreid gekookt, ook werden er verschillende gerechten gemaakt in grote hoeveelheden zodat de hele familie ervan kon eten. Maar niet in de vorm van een rijsttafel zoals iedereen in Nederland die kent. Mijn oma kookte alles zelf. Uiteraard schakelde zij haar kleinkinderen voor de minder leuke klusjes zoals taugé schoonmaken en eitjes pellen. De keuken was haar domein en zij zorgde dat alles daar op rolletjes verliep. Of ze nu moest koken voor twee personen of voor de hele familie, ze draaide haar hand er niet voor om.
Nasi rames
Zij bepaalde wat er werd gekookt en zij was ook degene die opschepte. Het eten opscheppen vond plaats in de keuken en je moest netjes op je beurt wachten. Oma schepte de rijst op met daaromheen een aantal gerechtjes waar je zelf ‘een beetje’ inspraak in had. Misschien ken je zo’n bordje met rijst en kleine gerechtjes als nasi rames. Daarna ging je terug naar de woonkamer en zocht je een plekje om het op te eten. De volwassenen zaten aan de tafel en de kinderen hadden een plekje op de grond, op de trap of gezellig bij elkaar in de gang. Dit klinkt misschien als iets geks, maar dit was bij onze familie heel normaal. Als je nog honger had, ging je aan oma vragen of je nog wat mocht. En dat schepte zij dan voor je op.
Traditioneel
Dus in plaats van een uitgebreide tafel met schalen vol gerechten, rijst en andere (bij)gerechtjes waarbij iedereen zelf zijn eten opschept, vond het bij ons plaats in de keuken en was oma degene die het eten voor iedereen opschepte. Zij leerde mij dat dit voor haar de traditionele manier van eten in Indonesië was. Mijn moeder deed het vroeger zo en ik doe het zelf ook. Echter is het niet helemaal waar dat mijn oma ‘nooit’ een rijsttafel maakte. Ze heeft vroeger – toen ze al een tijdje in Nederland woonde – in een Chinees restaurant gewerkt en daar maakte ze wel een rijsttafel. Dit deed ze omdat dit op de menukaart stond, maar thuis maakte ze dit nooit. Thuis maakte ze vaak haar signature dish: pepesan (pittige vis) en fricadel goreng in de vorm van balletjes. Sambal goreng tempeh had ze altijd om van te snoepen en door haar eet ik altijd mijn erwtensoep met rijst, gebakken uitjes en sambal.
Mijn oma’s keuken en voorraadkast waren voor mij net een snoepwinkel. Overal stonden kruiden, specerijen, bakjes, potjes en niet te vergeten trassi, liters ketjap manis en grote potten sambal. Ook had ze een ruimte die ze ‘het hok’ noemde waar al haar potten en pannen stonden. Rijststomers, wadjans, grijze wolkjespannen en allerlei ander keukengerei, alles om een uitgebreide maaltijd te koken. Vaak gingen we op zondag bij oma eten of bleven we bij familie eten omdat er een verjaardag of ander feestje was. Na school ging ik ook regelmatig naar mijn oma en het eerste wat ze vroeg als ik binnen kwam; heb je al gegeten?
Dit is hoe ik het gewend ben, geen uitgebreide rijsttafel vol met schaaltjes, pannen en gerechtjes. Maar één bordje met rijst als basis en daaromheen een aantal gerechtjes die oma gekookt had en voor iedereen opschepte. Eerlijk gezegd mis ik deze etentjes wel!
