Persoonlijk: Liever staande te sterven, dan knielende te leven

Persoonlijk: Liever staande te sterven, dan knielende te leven. Deze uitspraak is de titel van een krantenartikel/interview waarin mijn opa Joseph Stahlecker zijn verhaal vertelt over zijn krijgsgevangenschap. Zelf was ik een jaar of 14 toen ik dit artikel voor het eerst las. Het heeft veel indruk op mij gemaakt. De opa die ik kende was een rustige lieve man. Ik had geen idee wat hij in zijn leven heeft meegemaakt. In dit artikel staat het tot in detail beschreven.

Ik heb heel lang getwijfeld of ik dit krantenartikel moest delen, want ik vond het beetje ‘privé’. Alhoewel het jaren geleden gepubliceerd is in een lokaal blad ‘De Vlijmscherper’ en mensen uit zijn omgeving het misschien wel gelezen hebben, is het toch belangrijk om zijn verhaal te delen met een groter publiek. Inmiddels heb ik een hoop trouwe lezers, waar ik erg blij mee ben. Veel van hen hebben ook Indonesische roots. Dus dit is een mooie plek om dit verhaal te delen. Eetspiratie is niet alleen een blog met recepten maar ook een plek voor verhalen, gebruiken en herinneringen van een Indische familie. Ik heb eerst besproken met mijn moeder en oom of ik dit krantenartikel mocht delen. Misschien zijn er zelfs nog neven en nichten (en inmiddels achterneefjes en nichtjes) van mij die weleens van dit verhaal hebben gehoord maar het nog nooit zelf hebben gelezen. Mijn opa heeft zelf ook lang geaarzeld of hij zijn verhaal als ex-krijgsgevangene wel moest delen. Er worden in zijn verhaal veel details gedeeld en veel dingen zijn in dit artikel zelfs weggelaten.

Persoonlijk: Liever staande te sterven, dan knielende te leven

Mijn opa heette Joseph Stahlecker, geboren te Gombong op 5 oktober 1921. Vorig jaar (2022) zou hij 100 jaar zijn geworden.

Als ik op bezoek kwam, zat hij meestal in zijn favoriete stoel. Als hij opstond, zag je hoe lang hij was. Hij was een imposante verschijning met zijn lange jas en hoed. Ik zag hem altijd als een wijze man, hij praatte altijd heel rustig en kon veel verhalen vertellen. Ik ging weleens mee naar zijn moestuin, misschien komt daar mijn liefde voor de moestuin vandaan. Als ik migraine had ging hij mijn hoofd ‘pitjitten’ (masseren). Hij gebruikte hiervoor cajaputih olie en maakte hij een strakke staart in mijn haar omdat dit hielp tegen de pijn. Voordat ik volledig met Eetspiratie aan de slag ging heb ik 10 jaar een massagepraktijk gehad. Wat ik het liefst deed was het geven van hoofdmassages, dit was dan ook mijn specialiteit. Ook maakte hij graag muziek en speelde hij gitaar, net zoals mijn ooms. Hij maakte ook sambaballen van wc rollen met rijst erin, afgeplakt met tape zodat de kleinkinderen ook muziek mee konden maken.

De mooiste herinnering die ik heb is dat we Sinterklaas vierden bij mijn opa en oma. Mijn opa maakte hoedjes en haarbanden voor alle kleinkinderen van aluminiumfolie. Ik was 11 jaar toen hij overleed. Het was een lieve zorgzame opa voor zijn kleinkinderen, zo herinner ik me hem. Mijn opa en oma zijn mijn inspiratie voor Eetspiratie.

Mejor morir de pie que vivir toda una vida arrodillado

De titel van dit krantenartikel doet me ook denken aan de uitspraak van Peter R. de Vries. Het is een Spaanse uitspraak van Emiliano Zapata, een Mexicaans revolutionair. “Mejor morir de pie que vivir toda una vida arrodillado“. De uitspraak betekent dat als je gedwongen wordt om gebukt door het leven te gaan en je je mond niet mag open doen – of zeggen wat je denkt – je nooit echt ‘vrij’ bent. In het krantenartikel verwijst mijn opa naar deze slogan die generaal Ter Poorten tijdens de oorlog ook gebruikte. Er hingen destijds in Surabaja affiches waarop deze uitspraak te lezen was.

In de laatste alinea heeft opa ook een boodschap gericht aan ‘de jongeren’. “Probeer elkaar te verdragen en te begrijpen” en “Geniet van jullie jeugd”. Een goede raad om dit verhaal mee af te sluiten.